مجموعه های مسکونی در مقابل آتش سوزی

ایجاد فضاهای امن، علاوه بر ضرورت مقاومت مواد و مصالح ساختمانی در برابر حریق، شامل کنترل دود در ساختمان نیز هست.

خروج دود از ساختمان به منظور ایجاد فضای قابل تحمل از فضاهای امن میانی و یا راه فرار متأثر از خصوصیات کالبری ساختمان و مبتنی بر دو روش که:

الف) استفاده از حرکت طبیعی هوا

ب)( استفاده از روش های مکانیکی برای ایجاد اختلاف فشار در داخل ساختمان ها و در نتیجه حرکت هوا ) – ( نوع ، تعداد، موقعیت ، فاصله، نحوه دسترسی و ظرفیت خروجی ها در راه های فرار ) – از جمله عوامل مؤثر در ایمنی ساکنین در برابر حریق به شمار می روند و باید در هر بنا متناسب با ویژگی های همان بنایا ساختمان طرح شوند.

امکان فرار افراد در هنگام آتش سوزی، امری متدوال در طراحی است.

. زیرا بسیاری از ساکنان ساختمان ها به عنوان اولین اقدام این راه را انتخاب میکنند، راه فرار باید از هر گونه عوارض احتراق از قبیل: گازها، دود و… به دور باشد.در این بناها، راه پله ها به عنوان بخشی از راه فرار محسوب می شوند.

بنابراین، برای افزایش فرصت تخلیه ساکنان، در طراحی پلکان باید دقت بیشتری به عمل آید. مدت تخلیه بستگی به جمعیت و فضای اشغال شده به ازای هر نفر دارد.

چنانچه این فضا برای هر نفر کمتر از 2/0 متر مربع باشد.

فرصتی جهت تخلیه وجود نخواهد داشت و ساکنان در مواقع خطر نیازمند فرار به محلی امن در درون ساختمان هستند بنابراین، راه های فرار منتهی به این راه باید حداقل حدود 6 دقیقه ایمنی ساکنان را فراهم کند و محوطه امن باید حداقل 4 تا 5 ساعت در مقابل آتش مقاوم و مجهز به دست گاه های برای تهویه دود و گازهای سمی باشد.

این محوطه همچنین می تواند اولین طبقه ساختمان از کف یا از بالا باشد. در صورتی که فضای کنترل دود قادر به عملکرد برای بیش از 6 دقیقه باشد

استفاده از سیستم های دفع حریق با مشکلات کمتری مواجه می گردد. در ساختمان هایی که ساکنان آن در ارتفاع بیش از 28 متر از سطح زمین به سر می برند، لازم است از آسانسور استفاده شود.

زیرا استفاده از آن برای افراد آتش نشانی به منظور دسترسی مستقیم در ارتفاع زیاد مطمئن ترین روش است.

راه های فرار از حریق و خروج از بنا

نوع تعداد موقعیت و ظرفیت خروجی های هر بنا، متناسب با ویژگی های همان بنا یا ساختمان تعیین می گردد. خروجی ها باید در مکان هایی طراحی و آنچنان آراسته و نگهداری شوند که در تمام اوقات، از همه نقاط بنا راه خروج آزاد و بدون مانعی به بیرون در دسترس باشد و ساکنان بتوانند به وضوح آن ها را ببینند همچنین باید مسیر خروج به طور مشخص علامت گذاری شود و روشنایی کافی داشته باشد.

پناه گاه ها

پناهگاه به فضایی اطلاق می گردد که شخص در موقعیت های اضطراری باید به طور موقت در آن پناه گرفته و سپس با ایمنی نسبی از ساختمان خارج گردد.

طراحی این فضاها باید به طریقی باشد که مقاومت کافی را در برابر آتش و دود تأمین کند. پناهگاه ها می توانند به عنوان عناصر تکمیلی به بسیاری از ساختمان های موجود از طریق الحاق قسمت هایی به ساختمان به وسیله درب های اتوماتیک که در اثر گرما یا (دودیاب) با اعلام خطر آتش سوزی باز وبسته می شوند اضافه شوند.

با این حال نردبان های آتش نشانی به ندرت می توانند از 7 طبقه بیشتر عبور کنند.

این بالکن ها باید از محوطه داخلی ساختمان نیز براحتی قابل دستیابی باشد، به عنوان مثال درب های آن به آسانی باز و بسته شده و پهنای کافی داشته و درگاه نیز نداشته باشند.

در زمستان نگهداری بالکن ها مشکل بوده و لذا استفاده از آن ها در موقعیت های اضطراری امکان پذیر نیست.

در ساختمان های چند طبقه، پناهگاه هایی که در یک سری از طبقات قرار دارند. باید چنان طراحی شوند که امکانات کافی را برای افرادی که تنها قادر به بالا رفتن از چند پله می باشند فراهم سازند از این طبقات، افراد در صورت لزوم باید تحت محافظت و نظارت به طبقه همکف برسند و هدایت شوند.

مساحت محوطه پناهگاه بر اساس تعداد معولین ساکن در ساختمان های متغیر خواهد بود. مبنای مساحت پناهگاه 7/0 متر مربع برای هر فرد معلول می باشد.

در موقعیت های اضطراری 4 مرحله مختلف ارتباطی وجود خواهد داشت. ذیلاً اقدامات لازم اضطراری بیان تر شوند :

1) علامت خطر:

تمامی جعفه های علایم خطر باید 120 سانتیمتر یا کمتر از کف زمین ارتفاع داشته باشند. تلفن ها به عنوان وسایل ارتباطی با مقامات مسئول باید با نیازمندی های استفاده کنندگان تطبیق داشته باشند. به طور مثال با تقویت کننده ها مجهز شده و کمتر از 120 سانتیمتر از کف زمین ارتفاع داشته باشند.

2) اعلان خطر در موقعیت های اضطراری:

آژیر یا لامپ چشمک زن

اقدامات و روش های مخصوص برای آن گروه از افرادی که به کمک های ارتباطی نیازمندند (معمولاً به طور فردی)

3) مراحل و روش های خروج اضطراری:

• علایم سمعی برای خروج فوری و یا مرحله به مرحله
• لامپ های چشمک زن خروجی برای موقعیت هایی که تخلیه و خروج مرحله به مرحله یا گروه به گروه انجام می شود.
• نیروی برق مخصوص برای لامپ های اضطراری

4) انتخاب راه های فرار:

• علایم خروج برای راه های مناسب فرار یا خروج
• اعلان خطر و آگاهی در مورد وجود پلک زن و یا سایر عناصر و مناطق خطرناک روش های مناسب در موقعیت های اضطراری بستگی عمده به شناخت ساکنین از چگونگی ساختمان دارد. نقشه ساختمان با حروف برجسته که قسمت های مختلف ساختمان در آن مشخص شده باشد بیاد نزدیک در ورودی برای استفاده نابینایان نصب شود تا این گروه از معلولین نیز بتوانند موقعیت خود را در زمان های اضطراری درک نموده و آمادگی کامل داشته باشد.

بیاد داشته باشید:

1.  اتاق های انتظار یا راهروهای آسانسورها باید در مقابل دود محفوظ باشند.
2.  جعبه های اخطار یا اعلان خطر باید در ارتفاع 120 سانتیمتر از کف زمین نصب شوند.
3.  علایم اعلان خطر باید هم از نوع سمعی و هم از نوع بصری باشند.

بخش های مختلف راه خروج :

راه خروج ، مسیر پیوسته و بدون مانعی است که از هر نقطه بنا تاریک معبر عمومی را کوچه و خیابان امتاد می یابد.

راه خروج از سه بخش مجزا و مشخص به نام دسترس خروج ، خروج و تخلیه خروج منتهی می شود. خروج، بخشی از راه خروج است که بوسیله ساختار و تجهیز استقاوم در برابر حریق از سایر فضاهای ساختمان جدا و ایمنی می شود و به طور مستقیم یا از طریق تخلیه خروج به معبر عمومی منتهی می گردد.

تخلیه خروج بخشی از راه خروج است که ما بین خروج و معبر عمومی قرار می گیرد ظرفیت راه خروج در هر طبقه یا هم بخش بناء باید برای کلیه ساکنان (بارساکن) همان طبقه یا بخش در نظر گرفته شود و برای تعداد اشخاص استفاده کننده از راه خروج مناسب و کافی باشد.

بدین منظور بار تصرف یا تعداد متصرفان هم بنا نباید از حاصل تقسیم مساحت یا زیر بنای اختصاص یافته به آن فضا بر واحد تصرف همان فضا کمتر باشد.

واحد سکونت در مورد آپارتمان های مسکونی 6/18 متر مربع سطح ناخالص در نظر گرفته می شود. عرض هر یک از قسمت ها و اجزاء مختلف راه خروج بر اساس ظرفیت خروج تعیین می گردد.

ظرفیت راه خروج در قسمت های راه پله و پلکنها ، به ازاء هر نفر 8/0 در سایر خروجی ها با مسیرهای افقی یا شیب دار به ازاء هر نفر 5/0 است. در هر بنا اگر بار ساکن تمام طبقات یا بخش هایی از آن مابین 500 تا 1000 نفر باشد حداقل 4/1 خروج مستقیم دور از هد باید تدارک شود.

موقعیت خروجی ها باید به گونه ای باشد که برای دسترسی به هر خروجی راهی مجزا و در جهت جداگانه فراهم باشد.

فقط ممکن است در ابتدای دسترسی خروجی ها مسیر مشترک به طول حداکثر 15 متر بوجود آید.

طول دسترسی های خروج، حداکثر 30 متر است. تنها در شرایطی که بنا با شبکه بارند. خودکار محافظت شود. ممکن است این طول حداکثر 45 متر شود.

طول راهروهای بن بست می تواند حداکثر 07/10 متر باشد. تنها در صورت که بنا با شبکه بارنده خودکار محافظت شود طول تا 15 متر افزایش می یابد.